Maakt een CI een einde aan doofheid?
Maakt een CI een einde aan doofheid? Bij de introductie van het CI, eind vorige eeuw, werd dat wel zo gesuggereerd. Ook de media laten het vaak zo zien: “Doof persoon kan weer horen!” koppen kranten en tijdschriften dan. Wauw! In mijn boek krijgt ook Lia zo’n artikel onder haar neus geduwd. Maar klopt die bewering wel? En is dat voor mensen die nooit hebben gehoord anders dan voor iemand die op latere leeftijd doof is geworden?
Veel mensen weten het niet, maar er is een groot verschil tussen de verschillende ‘groepen’ doven. Dat verschil zit vooral in de leeftijd waarop je doof bent geworden en daarmee wat je moedertaal is. Ben je, zoals ik, opgegroeid als (slecht)horende en nooit in contact gekomen met iemand die doof is, dan is het logisch dat ik ook geen Gebarentaal kende en niets wist van hoe een doof geboren persoon in de wereld staat. Anders is dat als je van kinds af aan Doof bent. Dan ben je opgegroeid met Gebarentaal, denk je in Gebarentaal en is de kans groot dat je ook anderen kent die Doof zijn. Deze mensen noemt men ook wel ‘cultureel Doof’ en men schrijft in dat geval Doof met een hoofdletter. Vergelijk het maar met iemand uit bijvoorbeeld Marokko die Arabisch als moedertaal heeft en met de Marokkaanse gebruiken is opgegroeid. Voor hen is het Nederlands een tweede taal en ze kunnen zich makkelijker en beter uiten in het Arabisch. Zo is dat ook met Doven. Aangezien Gebarentaal een echte taal is, met een eigen grammatica, is het niet verwonderlijk dat iemand die Gebarentaal als moedertaal heeft, minder goed Nederlands spreekt en schrijft dan iemand die (gesproken) Nederlands als moedertaal heeft. Vroeger werden veel Doven daarom als ‘dom’ beschouwd. Ze konden niet verder leren en ook hun beroepsmogelijkheden waren beperkt. Alleen de meest assertieve en intelligentste Doven lukte het met veel moeite om hogerop te komen, maar de meesten werkten in lawaaiige fabriekshallen, in drukkerijen of als b.v. schilder, waar het gesproken Nederlands niet belangrijk geacht werd. Dat soort dingen is natuurlijk enorm frustrerend als je wel een normale intelligentie hebt.
Nu terug naar mijn vraag: Maakt een CI een einde aan doofheid? Is de bewering van de media waar? Natuurlijk, zonder mijn CI (en hoortoestel) hoor ik niets meer, niet de centrifuge, geen spraak, zelfs geen vuurwerk of onweer, maar met CI hoor ik zelfs het tikken van dit stukje op het toetsenbord. Logische conclusie: Ja, een CI betekent het einde van doofheid. Maar, in tegenstelling tot mensen die op latere leeftijd doof zijn geworden en niet meer in staat zijn te communiceren zonder het CI als hulpmiddel, hebben Doven altijd hun eigen taal gehad en kunnen zij blijven communiceren, ook zonder CI. Veel cultureel Doven zien een CI daarom niet zo zitten. Ze zijn (of waren) bang dat een CI een einde zou maken aan hun cultuur en Gebarentaal zou verdwijnen. Veel Doven zien hun doofheid ook niet zozeer als een handicap dat ‘gerepareerd’ moet worden (middels een CI), maar als iets dat gewoon bij hen hoort en wat hen hun identiteit verschaft. Maar: een CI maakt niet echt een einde aan doofheid! Het is maar een technisch ding, een hulpmiddel. Als je een gebroken vaas lijmt, blijft er een barst zichtbaar en dikke kans dat de vaas lek blijft. In bed, onder de douche, als ik mijn CI uit heb, hoor ik niets. Bovendien blijf je, ook met een CI, ernstig slechthorend. Met een CI word je nooit goedhorend! Ook iemand die Doof is, zal niet ineens vloeiend Nederlands kunnen spreken nadat hij of zij een CI heeft gekregen. De tijd dat een Doof persoon alleen maar in lawaaiige fabriekshallen kon werken, is gelukkig voorbij, maar Gebarentaal, dat blijft. Sterker nog: steeds meer mensen ontdekken de nut en noodzaak van Gebarentaal. Degenen die er niet mee zijn opgegroeid, gebruiken de gebaren veelal als ondersteuning (Nederlands Met Gebaren) en de dove kinderen van nu mogen, ook op school, Gebarentaal leren en gebruiken. Daarom zijn er steeds meer Cultureel Doven die toch kiezen voor een CI. Het is dan ook te hopen dat Doven en doven, met of zonder CI, dichter bij elkaar komen en dat het verschil tussen de twee 'groepen' steeds kleiner wordt.